Projekty zmian w polskich przepisach dotyczących CITES
Ponad 59 organizacji przyrodniczych z całego świata, w tym Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”, podpisało petycję skierowaną do ministrów ochrony środowiska wszystkich krajów Unii Europejskiej, wzywającą ich do poparcia zwiększenia ochrony słoni afrykańskich.Wezwanie dotyczy pakietu pięciu propozycji złożonych przez African Elephant Coalition (AEC), które będą rozpatrywane podczas zbliżającej się 17 Konferencji Stron CITES w Johannesburgu, w Republice Południowej Afryki. AEC, w skład której wchodzi 29 państw z zasięgu występowania słonia afrykańskiego, proponuje m.in. przeniesienie całego tego gatunku na najwyższy możliwy na mocy CITES poziom ochrony międzynarodowej, czyli do Załącznika I (obecnie niektóre rodzaje okazów z populacji kilku państwa są w Załączniku II). Decyzja taka pomogłaby zakończyć międzynarodowy i wewnątrzkrajowy obrót kością słoniową i dzięki temu zredukować poziom handlu produktami ze słoni, zagrażający ich przetrwaniu.
Niektóre kraje Afryki w ciągu ostatnich sześciu lat, po mimo obowiązującej ochrony, utraciły ponad połowę swoich populacji słoni. W ciągu trzech lat, między rokiem 2010 a 2012, w Afryce dla kości słoniowej zginęło 100 000 słoni! Szacuje się, że przez 33 lata cała populacja słoni afrykańskich zmniejszyła się o co najmniej 61%. W ciągu ostatnich pięciu lat 260 ton nielegalnie pozyskanej kości słoniowej zostało zniszczone przez ponad 20 krajów. Ostatnie doniesienia z czerwca tego roku wskazują na wzrost kłusownictwa na słonie o 60% na terenie Chewore w Zimbabwe i aż o 140% w RPA, w parku Narodowym Krugera. Przetrwanie słoni afrykańskich zależy więc od natychmiastowych, zdecydowanych i skutecznych działań w celu zdecydowanego ograniczenia kłusownictwa.
Coraz więcej państw zdaje sobie sprawę, że słonie powinny być chronione na całym świecie, a komercyjny obrót kością słoniową jest w obecnej sytuacji nie do przyjęcia. W ciągu ostatniego roku wiele krajów podjęło działania, aby zamknąć swoje wewnętrzne rynki dla kości słoniowej. Stany Zjednoczone wdrożyły niemal całkowity zakaz krajowego handlu kością słoniową, a Chiny, największy na świecie rynek docelowy dla tego surowca, zakazały importu oraz zobowiązały się zamknąć swój krajowy rynek do końca 2016 roku. Krajowe zakazy handlu kością słoniową ogłosiły też Francja i Angola, a niebawem w ich ślady ma pójść także Hong Kong. Jednak oprócz zamykania rynków krajowych konieczny jest powszechny zakaz, osiągnięty poprzez włączenie wszystkich populacji słoni do Załącznika I, i ukrócenie rozmów o handlu kością słoniową w przyszłości, aby była szansa na rozwiązanie obecnego kryzysu, zanim będzie za późno.
Niestety pośród krajów Afryki są i takie, które nie chcą wzmocnienia ochrony słoni, ale wręcz jej dalszego obniżania. Zimbabwe i Namibia chcą, aby możliwe było nieograniczone polowanie na te zwierzęta na ich terenie. Jedyną przesłanką za takim podejściem jest chęć czerpania zysków z obrotu kością słoniową, bez zważania na długodystansowe konsekwencje. Podejście takie ma niestety bezpośredni wpływ na stan populacji również w innych krajach. Słoń afrykański jest gatunkiem wędrownym. Jedna populacja może zajmować obszar kilku państw. Namibia dzieli 60% populacji słoni z Angolą, Botswaną i Zambią. Poza tym złagodzenie ochrony nawet w tytko jednym z państw poskutkowało by najpewniej wytępieniem w krótkim czasie wszystkich afrykańskich słoni. Wprowadzone w 2008 roku, jak się wydawało niewielkie, złagodzenie przepisów dotyczące zakazu obrotem zapasami kości słoniowej (kilka krajów dostało zgodę na sprzedaż posiadanych już zasobów) spowodowało drastyczny wzrost kłusownictwa oraz eskalację przemytu. Legalna kość wprowadzona na rynek rozkręciła handel, dając jednocześnie „przykrywkę” dla kości z nielegalnych źródeł.
Społeczność międzynarodowa, w tym UE, podpisała szereg deklaracji rządowych wysokiego szczebla i inicjatyw, wzywających do zakończenia handlu dzikimi zwierzętami, zamknięcia rynków krajowych kości słoniowej, a także wsparcia dla programów ograniczania popytu. Należy do nich m.in. Deklaracja Londyńska o nielegalnym handlu okazami dzikiej flory i fauny (London Declaration on Illegal Wildlife Trade). W dniu 20 czerwca 2016 roku Rada UE przyjęła konkluzje dotyczące planu działań przeciwko nielegalnemu handlowi dziką przyrodą, w której „wzywa państwa członkowskie do niewydawania zezwoleń dla wywozu lub powtórnego wywozu surowej, przed konwencyjnej kości słoniowej <…> oraz do rozważenia podjęcia dalszych środków, aby położyć kres procederowi handlu kością słoniową”.
Niestety pomimo tych wszystkich wysiłków podejmowanych w skali globalnej i Europejskiej, Komisja Europejska jest obecnie w zasadniczo przeciwna zaakceptowaniu propozycji zwiększenia ochrony słoni, ignorując tym samym opinię publiczną, poglądy większości państw afrykańskich z zasięgu występowania tych zwierząt, a co ważniejsze – realne potrzeby.
Podczas 14 Konferencji Stron CITES, która odbyła się w Hadze w 2007 roku, Unia Europejska przyjęła stanowisko, że sprawy dotyczące słoni afrykańskich powinny być rozstrzygane przez same kraje afrykańskie. Pakiet pięciu wniosków, proponujący zaostrzenie ochrony słoni, dyskutowany na 17 Konferencji Stron, która rozpocznie się we wrześniu tego roku, jest odpowiedzią na wezwanie Unii Europejskiej. Przedstawione wnioski reprezentują jednolite poglądy większości afrykańskich krajów z zasięgu występowania słoni. Ich wspólny głos, powinien być jednoznacznie respektowany, poprzez wprowadzenie zakazu międzynarodowego handlu kością słoniową i zamknięcie dla niej rynków krajowych. Organizacje sygnujące petycję wezwały Unię Europejską do przestrzegania zobowiązania wspierania krajów afrykańskich w zarządzaniu populacją słoni i wspomożenie ich w ten sposób w nierównej walce z plagą kłusownictwa. Za poparciem dla zwiększenia ochrony słoni stoi również rosnąca aprobata międzynarodowej opinii publicznej.
Powiązane wpisy
